مایع قابل احتراق که به عنوان سوخت موتورهای دیزلی استفاده می شود گازوئیل میگویند و معمولا از تقطیر جز به جز نفت خام بدست می آید. نفت گاز یا گازوئیل به عنوان سوخت موتورهاي دیزلی و تأسیسات حرارتی بکار می رود. محدوده هیدروکربن هاي آن ۲۵۰ درجه سانتیگراد می باشد. نفت گاز عمدتاً از سه گروه – با دامنه نقطه جوش ۳۸۵ C و حتی ۲۵ C۱۴-C بین ۲۰ ۵۴ و ماکزیمم نقطه ریزش صفر درجه °C پارافینیک، نفتنیک و آروماتیک تشکیل شده و داراي حداقل نقطه اشتعال ۸۲۰- می باشد. مهمترین مشخصه آن عدد ۸۶۰ kg/m ۱۵.۶ برابر با ۳ °C سانتی گراد می باشد. دانسیته آن در دماي ستان است که باید بیشتر از ۵۰ باشد تا موتور نرم و بی صدا کار کند. یک معیار اندازه گیري براي نشان دادن زمان تاخیر احتراق سوخت در موتورهاي (Cetane number) عدد ستان دیزل است. این عدد زمان تاخیر میان شروع پاشش به داخل محفظه احتراق و شروع احتراق سوخت را نشان می دهد. در طی این تاخیر زمان، سوخت جمع شده و سپس محترق می گردد و این احتراق به صورت انفجار صورت می گیرد تا بتواند یک ضربه قدرت تولید نماید.هر چه زمان تاخیر کمتر باشد احتراق یکنواخت تر خواهد بود. حداقل عدد ستان براي نفت گاز باید ۵۰ باشد. میزان عدد ستان بستگی به فرایندي دارد که نفت گاز از آن تولید میشود. نفت گاز تولید عدد ستان بالایی دارند و کیفیت احتراق آنها بسیار خوب است. ترکیب این سوخت شامل آلکانها و به صورت کلی زنجیرههای کربنی است. درموتورهای دیزلی سوخت مانند موتورهای بنزینی، با گرمای هوای فشرده شده در سیلندر می سوزد. سوخت دیزلی نسبت به حجم مساوی بنزین انرژی بیشتری طی احتراق آزاد می کند، به همین علت موتورهای دیزلی به طور کلی انرژی بهتری نسبت به موتورهای بنزینی تولید می کنند. نسبت به بنزین تولید سوخت دیزل به مراحل تصفیه کمتری نیاز دارد و به همین علت قیمت های خرده فروشی گازوئیل به طور سنتی کمتر از بنزین است. گازوئیل سوختی نسبتا سنگینتر، کمتر فرار و با گرانروی بیشتر نسبت به بنزین است.
مهمترین انواع سوخت دیزل، بسته به منبع تولید آن عبارتند از:
- گازوئیل نفتی (رایج ترین نوع سوخت دیزل)
- دیزل مصنوعی
- بیودیزل
- روغنها و چربیهای هیدروژنه
- دی متیل اتر (DME)
در گذشته به دلیل آلودگی هوای زیادی که موتورهای دیزلی ایجاد می کردند، محبوبیت زیادی نداشتند ولی در حال حاظر با پیشرفت تکنولوژی اینگونه نیست.
انواع گازوئیل
می توان از گاز طبیعی ، گاز سنتتیک مشتق شده از زغال سنگ یا از بیوگاز حاصل از زیست توده نیز، دیزل مصنوعی یا دیزل فیشر- تروپش (Fischer-Tropsch)، را علاوه بر گازوئیل سنتی که از تصفیه نفت تولید میشود، تولید کرد.
سوخت زیستی که می توان از گیاهان روغنی مانند سویا یا نخل بدست آورد بیودیزل نام دارد. سوخت های دیزلی جایگزین را میتوان با سوخت دیزل سنتی مخلوط کرد و یا بدون تغییر و به تنهایی در موتورهای دیزلی استفاده کرد زیرا گوگرد بسیار کمی دارد.اغلب به عنوان وسیله ای برای کاهش وابستگی به نفت و کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه ای سوخت های دیزلی جایگزین می شوند و تنها بیودیزل می تواند مزایایی برای چرخه دی اکسید فراهم کند.
گازوئیل بی بو
به دلیل حساسیتی که در برخی از افراد وجود دارد و به روز شدن صنعت شیمی گازوئیل بی بو طرفداران زیادی دارد و کاربرد آن به قدری بالا می باشد که در بخشهای مختلفی می توان استفاده کرد. بخشهای در کارخانه وجود دارند که ابتدا گازوئیل فرآوری نشده به آن وارد می شوند و به سمت مخزنهای مشخصی هدایت می شوند. با استفاده از مواردی اقدام به تغییر بو و یا کاسته شدن آن می کنند که باعث می شود تعداد درخواست برای دریافت این محصول بالا برود.
علت بوی زننده ی آن به دلیل نفتی است که از ان به دست می آید و تا زمانی که این بو برطرف نشود می تواند باعث اذیت شدن برخی از افراد شود. یک نکته ی مثبتی که بعد از رفع بو حاصل می شود میزان آلایندگی آن می باشد که برای محیط زیست هم بسیار مناسب می باشد. از قدیم همه ی ما می دیدیم که وقتی برای سوختگیری به پمپ بنزین مراجعه می کنیم ماشین سنگین هم برای این کار به آنجا آمده اند و بویی که آن فضا را در بر گرفته است باعث می شد تا برخی افراد که حساسیت دارند دچار سرفه های پیاپی شوند.با توجه به مراحلی که برای تولید گازوئیل بی بو طی می شود قیمت مختلفی برای آن پیشنهاد می شود که هر کدام از آنها در برخی از ویژگیها با هم تفاوت دارند. در بخش دیگری که می توانیم از استفاده ی گازوئیل بی بو صحبت کنیم محصولات گرمایشی می باشند که به گونه ای در موتور خانه ها قرار دارند. این محصول می تواند به عنوان سوخت اولیه و یا در برخی موارد سوخت مکمل برای کشنده رنو تی نیز مورد استفاده قرار بگیرد. دلیل استفاده از آن انرژی چند برابری نسبت به دیگر مواد سوختی می باشد که این مزیت را موجب شده است و همچنین اگر شما کمی اطلاعات راجع به این ماده داشته باشید می دانید که نقطه ی انجماد ان نسبت به دیگر ماده های مشابه در این دسته پایین تر می باشد. یعنی اگر شما در مکان سردی قرار دارید و نمی توانید از سوخت مناسبی استفاده کنید گازوئیل می تواند کمک کننده باشد.
اصل رنگی که برای آن مشخص می باشد تیرگی خاصی است که بر حسب اعمال تغییرات می تواند از آن کاشته شود. علوم شیمی این امکان را به ما می دهند تا در جهت مثبت تغییرات ار در مواد ایجاد کنیم تا راندمان کار بالاتر رود این مسئله به قدری مهم است که در دنیا امروزه افرادی که در صنایع پتروشیمی کار می کنند به صورت شبانه روزی بر روی این مواد تمرکز می کنند تا راه حلهای مناسبی را پیدا کنند.
جدول آنالیز گازوئیل
ردیف | ویژگی ها | واحد | شرایط سرد۱۶ مهر تا ۱۴ فروردین | شرایط گرم۱۵ فروردین تا ۱۵ مهر | روش آزمون |
۱ | رنگ ASTM ، حداکثر | ۵/۲ | ۵/۲ | ASTM D1500 | |
۲ | چگالی در دمای °C ۱۵ | Kg/m³ | ۰/۸۴۵-۰/۸۲۰ | ۰/۸۴۵-۰/۸۲۰ | ASTM D4052 |
۳ | عدد ستان ، حداقل | ۵۱ | ۵۱ | ASTM D613 | |
۴ | شاخص ستان ، حداقل | ۴۶ | ۴۶ | ASTM D976 | |
۵ | گرانروی در دمای °C ۴۰ | mm²/s | ۵۰/۴ – ۰۰/۲ | ۵۰/۴ – ۰۰/۲ | ASTM D445 |
۶ | نقطه ابری شدن ، حداکثر | °C | ۵– | ۳+ | ASTM D2500 |
۷ | مقدار گوگرد ، حداکثر | mg/Kg | ۵۰ | ۵۰ | ASTM D5453 |
۸ | خوردگی نوار مس پس از ۳ ساعت در دمای °C ۱۰۰ ، حداکثر | نمره ۱ | نمره ۱ | ASTM D130 | |
۹ | کربن باقیمانده ﴿ در ۱۰٪ باقیمانده تقطیر﴾ ، حداکثر | % m/m | ۳۰/۰ | ۳۰/۰ | ASTM D4530 |
۱۰ | مقدار آب ، حداکثر | mg/Kg | ۲۰۰ | ۲۰۰ | ASTM D6304 |
۱۱ | خاکستر، حداکثر | % m/m | ۰۱/۰ | ۰۱/۰ | ASTM D482 |
۱۲ | نقطه اشتعال | °C | بالاتر از ۵۵ | بالاتر از ۵۵ | ASTM D93 |
۱۳ | تقطیرمقدار بازیافت در °C ۲۵۰، حداکثر
مقدار بازیافت در °C ۳۵۰، حداقل دمای ۹۵٪ بازیافت، حداکثر | % v/v
% v/v °C | ۶۵
۸۵ ۳۶۰ | ۶۵
۸۵ ۳۶۰ | ASTM D86 |